Sperziebonen

Sperziebonen kweken is een van de makkelijkste groente als je een paar details in de gaten houdt. Zaaien na half mei, ze willen een temperatuur van 18 graden minimaal om te ontkiemen en groeien, maar dan gaat het ook snel. Begin juli kun je de Eerste boontjes plukken.

Sperziebonen

Er zijn oneindig veel soorten sperziebonen, het belangrijkste verschil is klimmende bonen (stokbonen) en niet klimmende bonen (stambonen). Daarnaast heb je nog het verschil tussen sperziebonen en droogbonen. Bij sperziebonen eet je groene peul, bij droogbonen eet je de boon uit de peul, dat zijn de bekende witte en bruine bonen. Maar ook daar heb je heel veel soorten in. In dit artikel  meer over het kweken van sperziebonen.

Sperziebonen zaaien

Sperziebonen zijn echte warmte liefhebbers, wachten dus met zaaien tot het buiten boven de 18 graden. Na de 3e week van mei omdat ze echt niet tegen nachtvorst kunnen. Week ze een nachtje in lauw water, dat versneld het kiemproces. Per plek zaai ik 5 bonen, (zie de tekening van de stokbonen boven). Ik maak de aarde los en duw de bonen in de aarde, net zo diep als de boon dik is. Het maakt niet uit of je de onderkant of bovenkant van de boon in de aarde duwt. Bonen vragen geen bemestte tuinaarde, ze doen het eigenlijk altijd als er maar warmte is. Alleen houden ze niet zo van zure (bos) grond, werk dan eerste kalk door de aarde. Natuurlijk hebben ze ook water nodig. Dus als je de bonen in een droge periode legt, geef dan water, dan kiemen ze eerder. Na een week zie je de eerste bonen boven de aarde komen en na 6 weken kun je ze plukken en eten. 

Stokbonen

Ik kweek zelf meestal stokbonen, ze groeien omhoog, daarom heb ik het idee dat ik toch meer bonen kan kweken op hetzelfde stukje grond, dan als ik stambonen kweek. Soms is er een soort droogboon die alleen als stamboon groeit, dan kies ik voor stamboon. Zet bamboestokken neer zoals op de tekening hier boven. Koop de stokken zo dik en lang mogelijk, de bonen groeien namelijk gewoon net zo hoog als je stok is. Leg bij elke stok 5 bonen, houd de aarde vochtig en de rest gaat vanzelf. Ik ga hier onder wat soorten noemen waar ik zelf goede ervaringen mee heb.

• Spekbonen; dit zijn enorme bonen te krijgen in groen, blauw, gevlekt blauw met groen en geel goud. Ze zijn sappig, knapperig en smaakvol, ze geven een enorme oogst. Persoonlijk vind ik de blauwe het lekkerst, maar die zijn op een of andere manier het moeilijkst te krijgen. Er zijn meerdere soorten spekbonen, "Neckarkonigin" vind ik de lekkerste soort.
• Borlotti: die hebben een schitterende peul van gevlamd rood, de boontjes er in zijn gespikkeld rood, net als kievietseitjes, deze bonen eet ik als verse droogbonen. Een lust voor het oog en een delicatesse.
• Pronkbonen: Die heten niet voor niets pronkbonen, ze hebben namelijk schitterende bloemen, daar komen een soort snijbonen aan,  die moeten heel jong gegeten worden, anders is de peul taai, geen probleem omdat de bonen in die peul de meest schitterende kleuren krijgen, die bewaar ik dan weer als droogboon en eet die in de winter.
• Naaldboontjes: die lekkere Franse haricot verts, een grotere tegenstelling met de spekboon bestaat er niet, ze zijn klein, verfijnd en een sieraad op het bord. 

Stambonen

Heb je geen zin om stokken te zetten en heb je een grote moestuin? Dat is het een prima optie om voor stambonen te kiezen. Het zaaien gaat hetzelfde. Leuke soorten stambonen zijn: Borlotti, contender (groen) en yellow wax (geel). Ook de genoemde spekbonen zijn als stambonen te koop.

Droogbonen

Droogbonen kweek je niet voor de peul, maar voor het boontje wat er in zit. Voor mij is het altijd de kunst om een grote pot droogbonen te kweken voor de winter, voor die ene keer dat ik bruine bonen soep wil maken, of erwtensoep, of een stoofpot met bonen. Er zijn zulke mooie droogbonen dat het zeer de moeite waard is om ze te kweken. Je vrienden die komen eten zullen je een echte moestuin expert vinden. Het is wel een "werkje". De bonen laat je hangen tot de peulen droog en bruin zijn, dan op een avond de bonen pellen, een nachtje in de diepvries (tegen de bonenkever) en dan als ze echt goed droog zijn bewaren. Als je ze wilt gebruiken een nacht weken in water en dan koken (ik doe het in de snelkookpan). Maar dan eet je ook in de winter uit eigen tuin. Droogbonen heb je zowel als klimboon als stamboon. Ik noem enkele te gekke soorten:

• Heilig boontje (met een engeltje er op echt!)
• Ying Yang boon, zwart met wit, net een orka
• Flageolets; klein, verfijnd bleek groen boontje
• Borlotti: net kievietseitjes
• Witte reuzebonen: lekker en mooi in salades.
• Kikkererwten: goed te kweken in Nederland
• Sojabonen: gezond en lekker

Veel succes met het kweken van bonen.

Stambonen leggen

Stambonen zijn ideaal voor een kleine tuin of plantenbak. Je hebt geen stokken nodig omdat ze laag blijven. In vochtige aarde duwen bij een temperatuur vanaf 15 graden en straks oogst jij je eigen sperziebonen. Zaai ze nu.

Stambonen rassen

Er zijn een heleboel namen en rassen voor deze groene boon o.a. princessenboon (slaboon, spercieboon) De boterboon die niet groen is maar geel en ook wel wasboon wordt genoemd. Daarnaast heb je nog chinees boontje en naaldboontje, Voor al deze bonen geldt, jong oogsten voor een fijne knapperige boon.

Stambonen leggen

Je kunt ze binnen zaaien vanaf eind april tot half mei, je oogst dan vanaf half juli tot half augustus. In de volle grond zaaien vanaf begin mei tot eind juli. op 50 x 8 cm voor een oogst vanaf half juli tot half aug. De voor gekweekte bonen uitplanten vanaf begin mei op afstanden van 50 x 8 De bonen kiemen bij een temperatuur vanaf 15 graden in 7 tot 14 dagen. Het zaad blijft drie jaar kiemkrachtig. 

Mest en water

Bonen zijn vlinderbloemigen, ze maken zelf stikstof aan in de wortelknolletjes en hebben daarom geen behoefte aan bemestte tuinaarde. Voor een voorspoedige kieming heeft de boon vochtige aarde nodig. Geef regelmatig water als het niet regent. Bij droogte is mulching gewenst ( de aarde bedekken met een laagje gras.

Stambonen groeien goed met

Aardappel, aubergine, bonenkruid, komkommer, pompoen, rozemarijn, salie, selderie, suikermais, sluitkool, Ze groeien niet goed samen met bieslook, doperwt, knoflook, knolvenkel, prei, rode biet, sjalot en uien.

Ziekten en plagen

Vogels zijn dol op net gezaaide bonen, ik verstop ze altijd goed want als ze het eenmaal ontdekt hebben blijven ze zoeken. Slakken zijn dol op de jonge plantjes. Bonenluis komt in theorie voor, zeker op tuinbonen, maar in de praktijk nog nooit mee gemaakt. Ik doe er allemaal niet zo veel aan, behalve een doosje zaaad achter de hand houden en zonodig opnieuw zaaien.