Zaaitips voor de moestuin

Zaaien is niet moeilijk, aarde, licht, temperatuur, water en zaad zijn de juiste ingredïenten, waarom lukt het dan toch zo vaak niet om zaadjes te laten kiemen? Dit heeft alles te maken met het soort zaad en de temperatuur en het seizoen. Lees hier meer over zaaitips voor de moestuin.

Tip 1 Kies de gewenste zaai methode

Zaad heeft over het algemeen geen bemeste aarde nodig, om te kunnen ontkiemen heeft het zaadje contact nodig met de aarde,  dit werkt goed bij aarde met een luchtige en fijne structuur. Potgrond half gemengd met fijn zand lukt prima. Zaad kiemt ook zonder aarde, bijvoorbeeld op een rooster van gaas waarin de zaadjes net het water raken, dit gebruik ik bij de kiemgroenten die ik in de winter kweek. De wortels zitten dan vast in het rooster, dus voor groenten die in de tuin worden gekweekt is dit geen optie. Wel kun je in een nat koffiefilter zaden laten ontkiemen en daarna in een potje met half aarde half zand zetten. Ook kun je zaden meteen in de pot, bak of moestuin zaaien, deze laatste methode heeft mijn absolute voorkeur om dat groei stops voorkomt. Elk plantje wat over geplant wordt heeft weer tijd nodig om te wennen aan de nieuwe omgeving, dit geeft een vertraging in de groei. Soms moest je voor zaaien omdat de planten anders het groeiseizoen niet halen, dit geldt voor warmteliefhebbers zoals komkommer, paprika, aubergine en paprika. Lees meer over voorzaaien: klik hier

Tip 2 Toenemend licht

Bijna alle planten groeien beter in toenemend licht. Wat is toenemend licht? In het najaar worden de dagen korten, er is elke dag iets minder lang en intens licht. Dit noemen we afnemend licht. De hoeveelheid licht neemt toe na de kortste dag op 21 december. De dagen lengen en de zon wordt krachtiger, dit noemen we toenemend licht. Zaaien bij afnemend licht kan wel, ik doe het elk jaar weer in de kas. Ik zaai spinazie in oktober. Dit is een speciale soort die goed kiemt bij minder licht. De spinazie komt vrolijk op en stopt dan met groeien omdat er te weinig licht is en de temperatuur te laag. In het voorjaar (februari) begint de spinazie in eens te knallen: reden toenemend licht en een hogere temperatuur. Vanaf half maart eet ik spinazie. De spinazie die ik zaaide op 1 maart kan ik nu al bijna oogsten, die doet er door de toename van licht en hogere temperatuur  4 weken over om oogstbaar te worden. De winterspinazie deed er 6 maanden over. Over het algemeen kun je daarom bij toenemend licht (lente) en een hogere temperatuur makkelijker groenten kweken.

Tip 3 De ideale groei temperatuur

Over het algemeen kiemen groentezaden goed bij temperaturen boven de 10 – 18 graden. Kijk altijd op de verpakking van het zaad voor specifieke aanwijzingen. Vaak staat er op de verpakking een richtlijn in maanden, dit is goed om  globaal aan te houden. Veel belangrijker is het  voor je zaaiplannen naar buiten te kijken en het weerbericht te volgen. Bijvoorbeeld de temperatuur is goed tussen de 10-18 graden voor bijvoorbeeld bietjes, maar ze geven de hele week droog weer op. Dan gaan de bietenzaden niet kiemen omdat er geen vocht is. Mijn tip is om steeds te kijken naar de 3 eenheid: temperatuur, licht en vocht. Als dit allemaal klopt kiemen je zaden over het algemeen in een week. Een voorbeeld van ideaal zaaiweer: De aarde is opgewarmd (meestal april), overdag is het tussen de 10-20 graden, er worden afwisselend zon en regenbuien voorspeld. Van deze weersvoorspelling word ik als tuinder blij en weet niet hoe snel ik mijn bietjes, sla, venkel, wortelen, rucola, radijs ga zaaien. Er zijn ook koude kiemers, die hebben lagere temperaturen nodig zoals tuinbonen, doperwten, sugarsnaps, kapucijners en peultjes. Die zaai ik eind februari, begin maart. De weersvoorspelling die daarbij hoort is: 0-10 graden, regen afgewisseld met zon. Nachtvorst is niet erg. Sperziebonen kiemen alleen maar boven de 18 graden, dus dat is over het algemeen pas na de 3e week van mei. Deze beschrijving behandeld de algemene uitgangspunten, er zijn nog vele uitzonderingen, zoals vruchtgroenten; meer lezen klik hier

Tip 4 Water

Zonder water groeit er niets, voor een tuinder heeft regen daarom vaak een positieve betekenis, water doet groeien en je hoeft zelf niet te slepen met gieters. Daarom is het zo de moeite waard om te wachten op die ene week in maart of april waarop alles samen komt, temperatuur, zon en regen. Daarnaast zijn er in voorjaar regelmatig weken waarin het niet regent. De tip is om zoveel mogelijk regenwater te verzamelen in regentonnen. Zorg dat het water van het schuurdak, dak van het huis en dak van de kas terecht komt in tonnen. Hiermee kun je in droge perioden gieten. Regenwater is zacht en heeft al de temperatuur van de buitenlucht, het is gratis, kortom de moeite waard om mee te gieten. Als je een grote moestuin hebt is een bron een noodzaak, een bron pompt grondwater op, dit sluit je aan op sproeiers. Hiermee besproei je de tuin tijdens droge zomerweken. De investering in een bron is echt de moeite waard gebleken.

Tip 5 Zaad

Er zijn twee manieren om aan zaden te komen; zelf zaad winnen en opnieuw zaaien of zaden kopen. Kijk voor meer informatie over zelf zaden winnen in dit artikel: klik hier. Als je start koop dan bij voorkeur biologische zaden omdat je hiermee geen ongewenste stoffen aan je moestuinaarde toegevoegd. Deze zijn met 10% korting (code moestuinstart) online te koop bij Zaden Kopen Online: klik hier 

PS: Er zijn nog vele niet benoemde uitzonderingen, de tips zijn bedoeld als richtlijn voor de startende tuinder.

Aarde en mest

Aarde en mest zijn de basis voorwaarden om een moestuin aan te leggen. Welke aarde heb jij? Ontdek het en weet wat jou grond nodig heeft om straks groenten en fruit te kunnen oogsten. 

Zandgrond

Zandgrond is echte bosgrond, voedsel arm, licht gelig van kleur, luchtig, water doorlatend, geschikt voor bosbessen, maar niet voor de moestuin. Heb jij zandgrond? Bedek de aarde dan met een laag bemestte tuinaarde van 25 cm. Daarna kun je prima een moestuin aanleggen, waar groente en fruit goed op groeit. Je zult wel jaarlijks aarde en mest moeten toevoegen om de grond vruchtbaar te houden.

 Klei

Kleigrond ziet er zwart uit en is heel vruchtbaar, maar moeilijk bewerkbaar. Kleigrond houdt veel water vast, maar in de zomer wordt het soms zo hard als beton. Het krimpt en scheurt als het uitdroogt, terwijl het in de winter een natte, plakkerige massa wordt. Kleigrond spitten is een uitdaging, maar wel heel erg nodig. Het liefst voor dat het gevroren heeft zodat de kluiten kapot gevroren zijn. Dan kom je er makkelijker door heen. Probeer zo min mogelijk op je tuin te lopen omdat de kleigrond dan nog vaster wordt. Klei heeft kalk nodig en een keer per jaar een gift (stal) mest.

Zavel

Zavel is een mengsel tussen zand en klei, is dus redelijk vocht vasthoudend en voedselrijk. Zavel ziet er grijzig uit als het nat is, als het droog is gaat de kleur meer naar zand. Deze grond is echte tuindersgrond (ik ben de gelukkige). Het is zeer vruchtbaar en goed te bewerken, houdt voldoende water vast, en overtollig water kan goed wegzakken. Uit ervaring weet ik dat ik wel goed moet mesten. Ik mest met stalmest van de boer, uit de buurt. Het nadeel is dat er altijd weer een enorme hoeveelheid onkruid zaad in zit waardoor ik blijf wieden. Als je daar geen zin in hebt kun je beter kant en klare mestkorrels kopen. Ik moet voor wortels altijd diep spitten om lucht in de grond te krijgen. Voor andere groenten is luchtig omwerken van de grond voldoende. Na reactie van Vlaamse tuinders heb ik begrepen dat Zavel in Belgie staat voor waardeloze onvruchtbare grond. Zo kan een naam verschillende betekenissen hebben.

Kalkgrond

Echte kalkgrond komt in Nederland niet veel voor. Denk bij kalkgrond aan die minerale wit of licht gelige grond met kleine steentjes die je in wijngaarden ziet. Kalkgrond is vruchtbaar, maar droogt snel uit. Je ziet dat in Limburg kalkgrond te vinden is.

 Veengrond

Dit is de grond die in potgrond wordt verwerkt. Veengrond acocieer ik altijd met heide, de kans is groot dat als je in een bosrijke omgeving woont dat je veen grond hebt. Veengrond (turf)bestaat voor het overgrote deel uit afgestorven plantenresten, dus uit organisch materiaal. Daarbij is veen altijd zuur. Het is bovendien donker gekleurd. Door de vezelige structuur en het enorme water bufferende vermogen kan veengrond heel lang nat blijven. Daarom wordt het ook in plantenbakken gebruikt. Dus als je je moestuin in bakken kweekt op je terras of balkon meng dan turf door je teelaarde. Maar als het uitdroogt, is het heel moeilijk weer vochtig te krijgen. Veengrond heeft kalk nodig om te ontzuren, en mest als je er groente op wilt kweken. Om veengrond luchtiger te maken kun je er fijne grit door spitten. Ik zou de grond verbeteren met bemestte tuin aarde.

Test

Meten is weten, zorg dat je de grond laat testen door de zuurgraad te meten. Dit kan met een PH meter. Je weet daarna wat je grond nodig heeft aan toevoegingen zoals mest, kalk en kalium.

Mest

Stalmest: direct van de (bio) boer. Als je het geluk hebt in de buurt van een boerderij te wonen (zoals ik) die dit aan je kan leveren dan is dit een goede optie. Neem het onkruid voor lief, je gewassen groeien voorspoedig. Het beste is een jaar oude stalmest. Dit is minder scherp. Spit het door de grond (dat is even een zwaar werkje) omdat het kluiten zijn een geen kleine mooie brokjes. Heb je geen boer in de buurt? Koop dan mooie organische mest gedroogde mest of laat het bezorgen. Werk het met de spa of schoffel luchtig door de grond. Je hebt 6 tot 8 kilo nodig voor 100 vierkante meter grond.

Kalk

Kalk is de tegenhanger van zuur, je strooit het op zandgrond, veen grond en savel om de aarde minder zuur te maken, Sommige planten zoals druiven houden veel van kalk, die krijgen jaarlijks een extra handje kalk. Je koopt kalk bij een tuincentrum.

Kalium

Kalium is goed voor de vruchtvorming. Jaarlijks strooi ik in januari bij elke fruitboom en struik een handje kalium. Kalium koop je ook bij een tuincentrum.